با نگاهی به روند ۲۰ سال اخیر حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در ایران در مییابیم که در معرفیِ مناطقِ مهم برای حفاظت، حضور یوزپلنگ در آن محدودهها همواره یکی از اصلیترین فاکتورها بوده است. هدف درستی که تلاش برای رفع نیازهای زیستگاهی یوزپلنگ را به همراه داشته است. محدودههای زیستگاهی که شامل پارکهای ملی، پناهگاههای حیاتوحش، مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع بودهاند. همچنین مناطق متعدی وجود دارند که به واسطهی ثبت حضور یوزپلنگ، ارتقاء رتبه حفاظتی گرفتهاند.
از اوایل دههی ۱۳۹۰ با ورود دوربینهای تلهای و مطالعات نظاممندِ یوزپلنگ، پژوهشگران متوجه شدند که محدودهی مناطق حفاظتشده، برای تامین نیازهای یوزپلنگها کافی نیستند. تعداد قابل توجهی جابجایی یوزپلنگها در این سالها به ثبت رسیدند (لینکهای داخلیِ مهاجرتها). برخی از یوزپلنگهای تلف شده، پیش از آن در مناطق دیگری ثبت شده بودند (لینک داخلی مانند کشته شدنِ پویان) که بیانگرِ این حقیقت بود که یوزپلنگ، از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیطزیست خارج میشود. به بیان دیگر، به نظر میرسد، این جزئی از رفتارِ یوزپلنگها باشد که زندگی همچون عشایر دارند. البته که دلیل این کوچ کردنها به طور دقیق مشخص نیست و نیاز به بررسی و پژوهشهای بعدی دارد. بنابراین علاوه بر محدودههای حفاظتشده، مناطق آزاد هم از اهمیت بالایی برخوردار شدند که به آنها کوریدور میگویند.
کویر ریگستان، ریگزاری وسیع در میان استانهای خراسان جنوبی و یزد است. در اطراف این ریگستان، پناهگاههای حیاتوحش درهانجیر و نایبندان واقع شده اند و از طرفی محدوده این ریگستان به منطقه شکار ممنوع بهاباد میرسد. مناطقی که حضور یوزپلنگ در آنها اثبات شده است (لینکهای داخلیِ ثبت جدید آرش و آخرین ثبت از یوز در درانجیر). با توجه به اینکه جمعیتهای چشمگیر یوزپلنگ در این مناطق در اواسط دهه ۱۳۸۰، امروزه به چند فرد شناخته شده و معدود رسیده است، پژوهشها و جستجوهای آینده باید خیلی عمیقتر و گسترده تر در تمام کویرهای ایران صورت گیرد. پهنهی کویری ایران شامل کویر مرکزی و لوت، به قدری وسیع است که مطالعهی دقیق آن، از عهدهی یک موسسه یا سازمان خارج است و عزمی جمعی میطلبد. انجمن یوزپلنگ ایرانی، در پاسخ به این نیاز، فعالیت گروه جستجوگران امید را از ابتدای سال ۱۳۹۹ آغاز کرده است.
ثبت ردپایی که به احتمال بسیار، مربوط به یوزپلنگ بوده در کویر ریگستان (ریگ غدیر) توسط آقایان مهرداد قزوینیان، محسن ادیب و مرتضی ماهر، خبر مسرّت بخشی بود که روز ۷ اردیبهشت ماه امسال منتشر شد.
بی شک این محدوده یکی از کوریدورهای بسیار با اهمیت یوزپلنگ است که اطلاعات ناچیزی از وضعیت این زیستگاه تا کنون در دست بوده است.
انجمن یوزپلنگ ایرانی به عنوان یک جمعیتِ مردمنهادِ متعهد به حفاظت از یوزپلنگ، در طرحی موسوم به “جستجوگران امید” در تلاش است تا با همراهی افراد محلی و مطلع و هر فردی که به نحوی سعی در ثبت و ضبط حضور یوزپلنگ دارد، سهم خود را در جستجوی عمیقتر تمام زیستگاههای یوزپلنگ انجام دهد. شما نیز میتوانید گزارشهای خود را از طریق این وبسایت برای ما ارسال کنید.
